DÜNYA ÇORAP İHRACATI DÜŞMEYE BAŞLAYAN ÇİN, AVRUPA’DA GÜCÜNÜ KORUYABİLECEK Mİ?
Mithat Aracı
Mithat Aracı, Da Kong Enterprise Türkiye Ofisi
Çorapland Dergisi Mayıs – Haziran 2018 Sayısı
EUROSTAT rakamları ışığında, öncelikle Avrupa ülkelerinin, Avrupa dışı ülkelerden yaptığı, tüm çorap kategorilerini içeren toplam rakamlarla, Türkiye’nin rekabet analizini yapacağım. Dergimizin ilerleyen sayılarında, Dünya çorap ihracat pazarını, Birleşmiş Milletlerin COMTRADE rakamlarını kullanarak analiz etmeye devam edeceğim. Türkiye her ne kadar çorap ihracatının çok büyük kısmını Avrupa ülkelerine yapsada, Dünya çorap pastasındaki konumumuzu analiz etmeyi, gelecekteki trendleri görebilmek açısından önemsemekteyim. Çin Avrupa Pazarında Henüz Zayıflık Göstermiyor Çin’e kotaların kaktığı 2003 öncesi dönemde Avrupa çorap ithalatının en büyük ülkesi tartışmasız Türkiye idi. 2000 yılı ile başlayan süreçteki trendlere Grafik 1’den baktığımızda, Türkiye’nin zirveyi %48,1 pazar payı ile 2003 yılında yakaladığı görülmektedir. Aynı yıl, Çin ise sahip olduğu %11,2 pay ile 2000 sonrası en düşük seviyesindeydi. Hepimizin birebir yaşadığı, Avrupa pazarında, 2003 yılından sonra, çoraplarına kotaların kalkmasıyla Çin, çok hızlı bir pazar payı artışı yaşamış ve tüm çorap segmentlerini içeren 2010 yılı çorap ihracatıyla, EU28 pazarında %55.2 pay ile zirveyi görmüştü. Çin’in zirveyi gördüğü 2010 yılı ise Türkiye için %23 Pazar payı 2000 yılından beri yaşadığı en düşük seviyeydi. Daha önceki yazılarımdan hatırlayacaksınız, Çin’in Pazar payı kazancı, ucuz çoraplarıyla Avrupa pazarını büyütmesi sayesinde olmuştur.
Avrupa İçi Çorap İthalatı Payı Yarı Yarıya Düşmüş
Geriye bakıp rakamları analiz ettiğimizde ilk gördüğüm değişim, Grafik 2’de de görebileceğiniz gibi, Avrupa içi ülkelerin çorap ihracat rakamlarında yaşanan düşüştü. 2000 yılında, EU28 ülkelerinin, Avrupa içi ülkelerden yaptıkları toplam çorap ithalatının payı %77 iken, bu oran önce Türkiye’den gelen baskılarla 2003 yılına kadar %50’ler civarına düşmüş, 2003 sonrası ise Çin’in devreye girmesiyle bu düşüş istikrarlı bir şekilde devam etmiş ve 2017 yılında %36 ile en düşük seviyesini görmüştür. Aynı şekilde EU28 çorap ithalatında Avrupa dışı ülkelerin payı, 2000 yılındaki %23 oranından, 2017 yılındaki %64’e, neredeyse iki katına çıkmıştır. Bu değişimin, Avrupa’nın çorap fiyatları üzerindeki etkisini ise dergimizin gelecek sayısında analiz edeceğim.
Grafik 2’de oransal olarak gördüğümüz bu dönüşümün rakamsal ifadesini,Tablo 1’de görebilirsiniz. Bu rakamlara göre, 2000-2010 arası Avrupa içi ülkelerin kendi aralarında yaptığı çorap ihracatının 3,187 milyon çiftten 2,244 milyon çifte, çok ciddi bir oranda %30 oranında düşme kaydetmiştir. Aynı dönemde, Avrupa’nın dışındaki ülkelerden, özellikle Çin’den yaptığı çorap ithalatı, tablo 1’de görüleceği gibi, 1.507 milyon çift iken, Çin’in zirve yaptığı 2010 yılında bu rakam 3,760 milyon çifte çıkmış, yani %150 büyümüştür.
Çin 2003 Yılı Sonrasında Avrupa İçi İthalatı Baltalıyor
EU28 iç ticaretindeki düşüş, 2010-2017 döneminde yerini küçük de olsa %4 oranında yükselişe bıraksa da 2000-2017 döneminde Avrupa ülkelerinin kendi içlerinde yaptığı ticaret kaybı %27 olmuştur. Aynı şekilde, 2000-2017 döneminde, Avrupa dışından gelen çorap ithalatı ise %180 artmıştır. Çin öncesi dönemde, azalıyor da olsa Avrupa’da çorap üretimi yapılmaktaydı. Çin’in olmadığı, 2003 öncesi dönemde Avrupalı alıcılar, artan miktarda, başta Türkiye olmak üzere, Avrupa dışından fason çorap alımı yapmaktaydılar. Ancak Çin’in 2003 yılında devreye girmesiyle, Çin ucuz çoraplarını hem fason hemde kendisi direkt olarak, her ülkeye ayrı ayrı satmaya başladığından, Avrupa’lı satıcılara ciddi bir rakip olmuş ve onların kendi aralarında yaptıkları çorap ticaretini baltalamaya başlamıştır.
Tablo 1’de ağırlık değişimlerine bakarsak, 2000-2010 döneminde Avrupa içi ticaretin %72 düştüğünü, 2010-2017 döneminde %18 toparlandığını ancak 2000-2017 döneminde %45 lik kayıp yaşandığını görürüz. 2000-2010 döneminde Avrupa dışından yapılan çorap ithalatındaki 2,253 milyon çiftlik artışın %85’i Çin’e %10’u Türkiye’ye, %3’ü Pakistan’a ve %1’i Endonezya tarafından paylaşılmıştır. Yani bu dönemi Çin’in Avrupa pazarını istila dönemi olarak adlandırabiliriz. 2010-2017 dönemindeki Avrupanın dış ülkelerden yaptığı 456 milyon çiftlik çorap ithalat artışının yanızca %2 si Çin tarafından paylaşılmış, Türkiye, bu dönemde artıştan aldığı %44’lük pay ile dönemin en güçlü performansını göstermiş, Pakistan ve Endonezya sırasıyla %36 ve% 28 lik payı ile Türkiye’yi takip etmiş ve Avrupa çorap pazarında yerini hızla almaya başlayan Viyetnam’da %9’luk payı bölüşmüştür. Türkiye’nin bu dönemdeki güçlü performansı yanında, Çin’in 2010 yılı sonrası yavaşlaması çok dikkat çekmektedir.
Çin Pazara Nasıl Hakim Oldu
Ancak 2010 yılı Sonrası Büyüme Momentumunu kaybetti 2000-2010 döneminde Türkiye’nin Avrupa’ya çorap ihracatı, 646 milyon çiftten 876 milyon çifte % 35 artmış ancak bu artış pazarın büyüme hızının çok altında kalmıştır. Çin’in ihracatı ise aynı dönemde 157 milyon çiftten, 2,075 milyon çifte, inanılmaz bir şekilde %1266 (yaklaşık 13 kat) artmıştır. Ucuz fiyatlarıyla Çin çoraplarının Avrupa piyasasını istila ettiği dönem, bu 2003-2010 dönemidir. Ancak Çin 2010 yılından 2017 yılına kadar, ilk dönemdeki performansının gösterememiş ve 2075 milyondan 2,084 milyon çifte, yalnızca 9 milyon çift artışla neredeyse hiç büyüyememiştir. Türkiye ise aynı dönemde 875 milyondan 1,076 milyon çifte, 201 milyon çift artışla, Avrupa pazarının aynı dönemde toplam büyüme hızı olan %12’nin yaklaşık iki katı olan %23 oranında sağlıklı bir oranda büyümüştür.
Bir sonraki bölümde analiz edeceğim Çin çorap ihraç fiyatlarındaki artış, Çin’i yalnızca Avrupa pazarında zorlamıyor, Grafik 3’de görebileceğiniz gibi, Dünya pazarlarında da satışlarında düşme ile karşı karşıya bırakıyor. Çin’in Dünya pazarlarında başlayan bu düşme trendini, Avrupa pazarında henüz net olarak göremesekte, ”Çin’in Avrupa Çorap ithalat pazarında 2010 yılı sonrası yaşamaya başladığı büyüyememe sorunu, bir sonraki aşamada pazar kaybına dönüşebilirmi?” sorusunu sorduruyor bana. Yakın gelecekte bu sorularımızın cevabını EUROSTAT rakamlarında bulabileceğimi umuyorum. Şimdi de bana şu soruyu sorduğunuzu duyar gibiyim; ”Çin Avrupa’da düşmeye başlarsa yerine kim çıkış yakalayabilir?” Bu sorunuza cevap verebilmem için analizimizi biraz daha derinleştirelim.
Çin’in Yavaşlamaya Başlaması Hangi Ülkeye Yaramaya Başlamış Olabilir?
Pakistan 2000-2010 döneminde 51 milyondan 113.2 milyona %123 ve 2010 -2017 döneminde 113 milyondan 278 milyon çifte güçlü bir şekilde %146 büyümüştür. Pakistan’ın büyümesi, 2000-2017 dönemi için %447 gibi Avrupa dışı ithalat büyümesinin 1.5 katı olan oldukça iyi bir performans yakalamıştır. Endonezya ise 2000-2010 döneminde, 118 milyondan 147 milyona %25 oranında büyürken, %150 olan Avrupa dışı ithalat pazar büyümesinin oldukça altında kalmıştır. Ancak Endonezya, 2010 -2017 döneminde 147 milyondan 243 milyon çifte %86 oranında güçlü bir şekilde büyümüştür. Endonezya’nın 2000-2017 dönemi büyümesi, Pakistan kadar iyi olmasa da, Avrupa dışı ithalat ortalamasının biraz altında olan %132 oranındadır. Özellikle Pakistan ve kısmen Endonezya, Çin’in inişe geçeceğini tahmin ettiğim önümüzdeki dönemde, Çin’in yerini doldurabilecek potansiyel ülkeler olarak görülebilirler. Ancak Çin’e coğrafi olarak uzak olmaları nedeniyle, Çin’li yatırımcıların fabrikalarını taşıma, yatırım yapma anlamında ilk tercihlerinin Endonezya ve Pakistan olmayacağını tahmin etmekteyim.
Bu nedenle Çin ve Endonezya’nın gelecekteki potansiyelleri kısıtlı kalabilecektir. Türkiye’ninde bu dönemde pastadan ilave bir pay kapabileceğini tahmin etmekteyim. Avrupa’ya yakınlık, gümrük birliği, geçmişten gelen bilgi ve teknik birikim, yeni ve nitelikli makina parkuru, hızlı üretim, dizayn kabiliyeti, müşteriye kredi açma vs. gibi birçok faktör Türkiye’yi çorap alanında Avrupa pazarı için vazgeçilmez kılmaktadır. Ancak Türkiye’nin daha fazla büyüyebilmesi için Avrupa dışı pazarlara yayılması da stratejik olarak gereklidir.
Vietnam Şimdilik Bazı Küçük Olsada Çok Büyük Hızla Büyüyor
2000-2017 döneminde, her ne kadar bazı çok küçük de olsa da, en büyük sıçramayı Viyetnam’da gözlemekteyiz. Viyetnam’ın EU28 ülkelerine çorap ihracatı bu dönemde 2,6 milyon çiftten 47 milyona çıkarak %1697 (17 kat) büyümüştür. 2000-2010 arası 2,6 dan 6.2 milyona %136 lık iyi bir büyüme gerçekleştirmiş, 2010-2017 yılları arası daha da hızlanarak 6.2 den 47 milyona %667 lik iyi bir büyüme gerçekleştirmiştir. Viyetnam gerçek zıplamasını son bir yılda 2016-2017 yılları arasında 12.9 milyon çift çoraptan 47 milyona %400.7 büyüyerek gerçekleştirmiştir. Bu rakamlar Avrupa dışı çorap ithalat rakamlarının, özellikle Çin’in yavaşlamaya başladığı 2010 yılı sonrası için oldukça güçlü rakamlardır. Viyetnam’ın son birkaç yıldaki ani atağı, bize açık olarak, gelecekte Çin’in Avrupa’ya çorap ihracatı azaldığında, bundan ilk yararlanacak ülkenin Viyetnam olabileceğini söylemektedir. Hem işgücünün ucuzluğu, Çin’e yakınlığı hemde Çin’den yatırım çekme kapasitesi nedeniyle, belki de bu süreç başlamış olabilir.
Benim için, Çin rakamlarında bu azalmayı istatistiksel olarak ispatlayabilmem için biraz zamana ihtiyacım olacaktır. Çok emin olmasamda, Çin çorapçılarının artan maliyet karşısında üretimlerini Viyetnam’a kaydırıyor olmaları yine de çok büyük bir olasılık gibi görünüyor. Benim yakından takip ettiğim, ancak yazılarımda şu ana kadar hiç bahsetmediğim, Dünya çorap makina ithalat rakamlarına göre 2015-2016 yıllırında en çok sayıda makina alan ülkeler arasındadır, Viyetnam. En önde gelen ülkelerden birisi de Hindistandır. Ancak Hindistan, hem Avrupa hemde Dünya pazarlarına yaptığı çorap ihracatında, şu ana kadar henüz dikkatimi çekecek ölçüde, bir trend artışı gösterememiştir. Bununla beraber gelecekte göstermeyeceğinin de bir garantisi yoktur. Hindistan’da sayısı artan çorap makina sayısı, ihracatın yanında, iç piyasasının, gelir seviyesi artışına paralel artabilecek talebine yönelik kullanılıyor olabilir.
Çin çorap makina firmalarından, 2015-2016 yıllarında (2017 Çin rakamlarını henüz UN COMTRADE yayınlamadı) Hindistan, yaklaşık iki yılda toplam 5,000, Viyetnam ise 2,500 makina almıştır. Hindistan yalnızca Çin makinaları talep ederken, Viyetnam ise az da olsa bir miktar İtalyan çorap makinası almaktadır. Son birkaç yıldır, Dünya’daki en büyük çorap makina ithalatçısı Türkiye’nin, yıllık ortalama makina talebi olan, çoğunlukla İtalyan malı, 2,000-2500 makina ile karşılaştırıldığında (Türkiye ayrıca yılda ortalama 400-500 eski çorap makinasını yurt dışına ihraç ediyor), Hindistan’ın yakın gelecekteki büyüme potansiyeli yakından izlenmeye değer görünüyor.
